Мақала №2

Күні ертең соң жер ананы ерекше жылуға, адамзатты мейірімге бөлейтін Ұлыстың ұлы күні – әз-Наурыз мерекесі тойланады. Наурызды тек қазақ жұртшылығы ғана емес, күллі түркі халықтары атап өтеді. Халқымыз бұрынғы замандардан бері осынау мерекені ерекше көңіл күймен қарсы алып, жақсылықтың нышаны ретінде қабылдаған. Бұл Жаңа жылдың бастауы – қыстың қыспағынан шығып, жердің жаңаруынан бастама алады. Әз Наурыз – алты ай қыс артынан жер-жаһанға жан бітіріп, тіршілік тынысын кеңітетін күн. Бұл күн – жаңарған табиғатпен бірге өміріміз, жан-дүниеміз жаңғыратын, ой-ниетіміз бен жүрегіміз тазаратын күн. Сондай-ақ кешірім мен түсіністіктің, үміт пен сенімнің, ізгілік пен мейірімнің мерекесі. Бұл күні табиғат пен қоғамда ұлы өзгерістер орын алып, теңдікке, жақсылыққа, жаңаруға қарай қадам жасалады. Біз елімізге белгілі дін мамандарынан Наурыз мерекесінің шығу төркіні және оның исламмен байланысы туралы сұрап білген едік. Исламтанушы Абдусамат Қасымның айтуынша, Наурыз мейрамы сонау парсылар тарихынан басталады. – Ислам діні келмей тұрып отқа табынушы парсы халқы Наурыз мейрамын жаңа жыл ретінде тойлайтын. Кейінірек иран жеріне мұсылмандар аяқ басқан соң аталмыш үрдіс мұсылмандардың арасында жайыла бастады. Тіпті, Үмеяттардың халифалығы кезеңінде аса қаніпезерлігімен танылған Хажжаж ибн Юсуф әс-Сақафи оны ресми мейрам ретінде бекітсе, шиизмді дәріптейтін Фатимиттердің дәуірінде мұсылмандар мекендейтін аймақтарда тойлана бастаған. Аббаси халифасы Мүтәуәккил Алланың наурыз мейрамын жақсы көргендігі тарих кітаптарында айтылады, – дейді исламтанушы. Ал филология ғылымдарының кандидаты Айнұр Әбдірәсілқызы Наурыздың исламмен немесе басқа дінмен тікелей байланысы болмағанымен, халықтық жыр-аңыздар әз-Наурызды топан су тартылып, Нұх пайғамбардың кемесі тоқтаған кезеңмен байланыстырады. – Құрғаққа шыққанда Нұхтың кемесінде әр азық-түлік түрінен бір-ақ уыстан қалған екен, солардың бәрін қосып, бір қазанға қайнатып ас пісіріпті. Наурыз көжені жеті түрлі дәмнен жасау содан қалыпты дейді қазақ аңызы. Мұсылман шығыс жұртының бірқатарында наурыз көжеге ұқсас дәм бар. «Наурызнаманың» көне нұсқалары да көптеген мұсылман халықтарында кездеседі. Кез келген жиынды Алладан тілек тілемей бастамайтын да аяқтамайтын халқымыз Наурызда да өлілердің рухына құран бағыштап, Алладан тілек тілесіп, бұл мерекені мызғымас рухани дәстүрге айналдырған. Сондықтан болар, наурыз көжені оңтүстікте «құдайы көже» деп те атай береді, – дейді Айнұр ханым. Талибан ауған әйелдеріне БҰҰ мекемелерінде жұмыс істеуге тыйым салды 05.04.2023 ҚМДБ: «30 күнде 30 баспана» республикалық акциясы аясында баспана берілді 05.04.2023 Әбу Райхан Бируни, Омар Һайям тәрізді әлем таныған тарихи тұлғалардың еңбектеріндегі Шығыс халықтарының Наурыз мейрамын қалай тойлағаны туралы деректерге назар аударсақ, парсы тілдес халықтар Наурызды бірнеше күн атап өткен. Кейбір халықтар әр жерде үлкен от жағып, отқа май құйып ырымдарын жасаған. Жаңа өнген жеті дәнге қарап болашақты болжаған. Жеті ақ кесемен дәстүрлі ұлттық көже «сумалық» ұсынған. Тозған киімдерін тастап, ескірген шыны аяқты сындырған. Бір-біріне гүл сыйлаған. Үйлерінің қабырғасына күн символын дөңгелек ою салған. Үйлеріндегі тіреу, ағашқа гүл ілген. Жамбы ату тәрізді түрлі жарыстар өткізген. Бұл күні кәрі-жас мәз болып, бір-біріне жақсы тілектер айтып жарысқан. Дегенмен, Исламға дейінгі кейбір жорылғылар жаңа дін келгеннен кейін тарих қойнауында қалып, тек шариғатқа қайшы келмейтін тұстары ғана сақталып, ұлттық мереке ретінде тойланып келеді. Наурыз мейрамына байланысты мынадай атаулар бар: Наурыз күні, Наурыз айы, Наурызнама, Наурызкөже, Наурыз тойы, Наурыз жыры, Наурыз жұмбақ, Наурыз бата, Наурыз тілек, Наурыз төл, Наурызкөк, Наурыз есім, Наурыз шешек, Наурызша, Әз, Қыдыр, Саумалық, Мұхаррам (тыйым), Самарқанның көк тасы. Наурыз мерекесінің тарихы жайында аңыздар көп. Наурыздың нақты тарихы тереңде жатыр, ол өзінің бастауын мұсылмандыққа дейінгі заманнан алады. Кейбір ғалымдар бұны зороастризм мен шаманизм кезеңіне дейінгі уақытпен байланыстырады. Кейбіреулер Парсы патшасының жорықтарымен байланыстырып жүр. Наурыз – көктем мен еңбектің, достық пен бірліктің мейрамы болумен бірге, халқымыздың салт-дәстүрлерін құрметтеп, ұлттық қасиеттерімізді бойына сіңіріп, жан-жақты дамыған өнегелі, өнерлі азамат тәрбелейтін ұлттық мейрамымыз. Балжан ӘБДІРАШ

Барлық құқықтар қорғалған. Kazislam.kz порталына сілтеме беру міндетті: Наурызды тойлау Исламға дейін бастау алған | Қазақстандағы Ислам

RUHANIAT ÄLEMI

RUHANIAT ÄLEMI