Бұл өте маңызды тақырып және ол бәрімізге, біздің Жер планетасының барлық тұрғындарына қатысты. Өкінішке орай, біздің өмірімізде адамның болашақ тағдырына әсер ететін әртүрлі жағдайлар бар. Жалпы алғанда, бұл мәселені шешуге жақсы әсер ететін ол - білім.
Қазіргі заманда заңдарды білу - қажеттілік болып табылады. Төтенше жағдайда адвокаттың көмегіне жүгінуге болатыны анық, бірақ жағдайды түсіну арқылы жағдайдың нашарлауына жол бермеуге және барлық ықтимал тәуекелдерді жоюға болады.
Ал кез келген экстремалды жағдайларда ең тиімді көмекші құқықтық мәселелерді білу және меңгеру. Дәл осы жағдай сіздің құқықтарыңызды қорғауға және шындықты бекітуге көмектеседі. Сонымен қатар, ол заңды бұзбай, заңсыз әрекеттер жасаудан сақтайды. Заңды білмеу ешбір жағдайда жауапкершіліктен босатпайды. Бұл ереже көп нәрсені үйретуі керек. Жағдайды түсініп, ненің «жаман», ненің «жақсы» екенін түсіну арқылы ғана дұрыс әрекет жасауға болады. 
Заңдарды біле отырып, адам өзінің тыныш және лайықты өмір сүру құқығын қорғайды. Өзін қылмыстан алдын-ала қорғайды. Құқықтар мен міндеттерді оқу арқылы жеке адам мемлекетпен, қоғаммен және өзін қоршаған әлеммен үйлесімді өмір сүруге үйренеді. Барлық ережелерді үйрену мүмкін болмайтыны анық, бірақ міндетті түрде назар аудару керек негізгі ережелер бар.
Заңдар адам өмір сүретін мемлекеттің негізі болып табылады. Мысалы, сіз өзіңіздің кәсіпорыныңызды және тауар белгісін тіркеуді білмесеңіз, заңды түрде бизнес жүргізе алмайсыз. Бұл жағдайда сіз перспективалар мен үлкен пайда туралы ұмытыңыз. Бұл үрдіс барлық облыстарда байқалады. Сіз заңды білмесеңіз мәдени қоғам шеңберінде өмір сүре алмайсыз. Мұндай мінез-құлық стратегиясы ерте ме, кеш пе теріс нәтиже береді. Әрбір азамат өз міндеттерін нақты түсінуге және сонымен бірге өз құқықтарын қорғауды білуге және мұны заң аясында жасауға міндетті.
Адамның белгілі бір білімі болса, ол өзін еркін және сенімдірек сезіне алады. Құқық нормаларын түсіну идеалды қауіпсіздікке алғашқы қадам болып табылады. Күн сайын адам белгілі бір жағдайларға тап болады, егер ол көп жағдайда дұрыс әрекет етсе, ол өз өмірінің сапасын бірнеше есе жақсарта алады. Заңды білудің «жағымды жақтары» жеткілікті, ал «жаман жақтары» жоқ.
Заңдарды білудің психологиялық пайдасы мынада:

• Күрделі жағдайларда бағдарлануға және негізді шешімдер қабылдауға көмектеседі. Заңдарды білу қай әрекеттердің заңды және қайсысы тыйым салынғанын түсінуге көмектеседі.
• Өз құқықтарыңыз бен бостандықтарыңызды қорғауға. Заңдар кемсітушілік пен құқық бұзушылықтың кез келген түріне қарсы тұрудың құқықтық негізін қамтамасыз етеді.
• Қажетсіз мәселелер мен қиындықтардан аулақ болуға. Өз құқықтарыңыз бен міндеттеріңізді біле отырып, сіз заңды бұзудан аулақ бола аласыз және әрекеттеріңіздің заңды екеніне сенімді бола аласыз.
• Азаматтық жауапкершілікті сезіну. Сіз қоғамды жақсарту үшін құқықтарыңыз бен міндеттеріңізді қалай пайдалану керектігін түсініп, қоғамның белсенді мүшесі бола аласыз.
• Интуицияны дамыту. Заңдарды зерделеу интуицияны дамытады, адамның алданып жатқанын түсінуге көмектеседі.

Заңдарды білудің психологиялық бір ерекшелігі – заңды және оның әсерін түсіну үшін бұл нормаларды жеке адамдардың сана деңгейінде қалай қабылдап, қалай түсіндіретінін ескеру қажет.
Құқықтың психологиялық теориясы бойынша құқық адамдардың санасында мәдени, әлеуметтік және тұлғалық факторларға байланысты өзгеріп отыруы мүмкін интуициялар, эмоциялар және құқықтық идеялар түрінде болады. Психологтардың пікірінше, заң құқықтық тұрғыдан қалағаныңызша дәл болуы мүмкін, бірақ қоғам оны әділ деп қабылдамаса, оны сақтау қиынға соғады.
Сондай-ақ, зерттеулерге сәйкес, моральдық-құқықтық идеялардың танымдық құрамдас бөлігі, яғни заңдар мен құқықтарды түсіну және білу ерлер үшін де, әйелдер үшін де «орташа» деңгейге ие болса, ерлер үшін бұл деңгей басқалармен салыстырғанда айқын басым, ал әйелдер үшін түсінудің, заңдар мен азаматтардың құқықтарын білудің барлық үш деңгейінің бірдей дерлік көрінісі айқын.
 Қашан да еңсеңді тік ұстау үшін жан-жақты болған дұрыс екен. Еңбек тақырыбына, жұмысқа байланысты, отбасылық қарым-қатынасқа, әлеуметтік желі арқылы да туындаған дауларды шешу жолдары жəне əркімнің өз құқығын қорғаудағы құқықтары жайлы білім ешқашан артық етпейді. Осы турасында егжей-тегжейлі жазылған А.Урисбаеваның "Азаматтық істерді оңайлатылған іс жүргізу тəртібімен қараудың түсінігі мен ерекшеліктері" атты еңбегін ұсынар едім. Туындыларды оқу барысында өз-өзіңе сенімділік пайда болатынына көзім жетті.  Себебі өз құқығын білген адам жайдан-жай өзгенің дегеніне көне қоймайды. Бұл білімді адамның психологиялық болмысы. Бір клиентімнің сөзінен: «Былтыр ағамның шағын бизнесі жабылған болатын. Сеп-салдары белгісіз болып сол күйі қалды. Егер біз ізіне түсіп, өзімізді өзіміз қорғауға азда болса тырысқанда, іс біздің пайдамызға шешілер ме еді?» 
           Заман талабына сай болып, заңды біліп жүру өз əлемімізді құлдыратпай, керісінше құлпыртудың бір жолы болмақ.

Кубышева Гулмира